Şark Cephesi Kumandanı Kazım KARABEKİR PAŞA

• İsmet Can ADALI
• 0

Osmanlı Devleti’nin yıkılmasından sonra, yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurulma aşamalarında ve gerekse Millî Mücadele yıllarında Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve yakın silah arkadaşlarının büyük emekleri ve fedakârlıkları sayesinde önemli adımlar atılmıştır. Kazım Karabekir Paşa’ da bu çalışmaların tam merkezinde yer almıştır.

Kazım Karabekir Paşa, İstanbul 1882 doğumludur. Aslı Karaman ili, Kazım Karabekir ilçesine dayanmaktadır. İstanbul’da Fatih Askeri Rüştiyesi, Kuleli Askeri İdadisi ve Harp Okulunda okudu. 1902’de 318-1 sicil numarası ile Harbiye’yi birincilikle bitirdi. Daha sonra Erkan-ı Harbiye Mektebi’nden mezun oldu. Ailesinin oturduğu Zeyrek semtinden dolayı tahsil hayatı boyunca Kazım Zeyrek diye anıldı.

Kazım Karabekir Paşa gerek yetiştiği ortam, gerek görmüş olduğu eğitim hayatı gerekse devlet adamlığı yönleri ile Millî Mücadele tarihimizde ve Türk siyasi hayatımızda önemli bir yere sahiptir. Kazım Karabekir Paşa kendisine verilen bütün görev ve sorumluluklarını yerine getirmiştir. Son dönem Osmanlı Paşaları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Arnavutluk Ayaklanması, Balkan Harbi, 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşında önemli görevler üstlenmiştir. Mondros Müzakeresi sonrası elde kalan kuvvetleri Erzurum2 da toplayarak Türk Milletinin kurtuluşunda etkili olmuştur. Milli Mücadele sırasında Mustafa Kemal Paşa ile aralarında anlaşmazlık olsa dahi Mustafa Kemal Paşa’nın 22 Ocak 19212 de TBMM gizli oturumunda Kazım Karabekir Paşa hakkında şu sözleri ifade etmiştir: ‘’ Karabekir Paşa; gayet zeki, üstün ahlaklı, namuslu, fevkalade iyi huylu, namuskâr, gayet ketum bir zattır… Tarihe geçecek onun yaptığı şeyler.’’

Kazım Karabekir Paşa’nın cesareti, bilgili, öngörülü, kararlı, inisiyatif alabilen, doğruluk, dürüstlük, eğitimci ve vatanseverlik gibi kişisel özellikleridir. Kazım Karabekir Paşa subaylık yıllarında Manastır’ da, Arnavutluk’ta isyan hareketlerinin bastırılmasında, Balkan Savaşları’nda Edirne’nin Bulgar'lara karşı savunulmasında, 1. Dünya Savaşında çeşitli cephelerde komuta kademesinde yer almış, Millî Mücadelede Doğu Cephesi Komutanı olarak görev yapmıştır. Karabekir Paşa’nın Mustafa Kemal Paşa’ ya bağlılığı, millî mücadelenin başarısı açısından çok önemlidir. Mustafa Kemal Paşa’nın askerlikten istifa ettiği günlerde, Erzurum’da Kolordu Komutanı olan Karabekir Paşa, İstanbul Hükümeti’nin Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması emrini yerine getirmemiş ve ordusu ile O ’nun emrinde olduğunu bildirmiştir. Kazım Karabekir Paşa’nın en önemli özelliklerinden birisi de eğitimci olmasıdır. Millî Mücadele’de öksüz ve yetim kalan çocuklar için bulunduğu bölgede açtığı yatılı okullardan bahsedilmektedir. Kazım Karabekir Paşa bu okulların eğitim programlarını yazmış, öğretmenlik de yapmıştır. Sanatçı kişiliği vardır. Resim yapmış, şiir yazmış, keman ve piyano çalmış, besteler yapmış, sözleri kendine ait marşlar bestelemiş, günlük notlar tutmuş, askerî ve siyasi konularda kitapları yayımlanmıştır. Fransızca, Bulgarca, Rusça, Almanca olmak üzere dört yabancı dil bilmektedir. İstanbul’a gelen Karabekir, burada işgal güçlerinin bayraklarını görünce büyük acı duyar ve “Tek dağ başı mezar oluncaya kadar uğraşmalı” der. Tekirdağ’da 14. Kolordu Komutanlığı’na ve daha sonra 1919’da tekrar Doğuya, 15. Kolordu Komutanlığı’na atanır. İstanbul’da veda ziyaretlerinde bulunur ve Şişli semtindeki evinde Mustafa Kemal Paşa ile görüşür ve ona: “Paşam ben yarın Erzurum’a gidiyorum. İstanbul’da bir şey yapmak imkânsızdır. Anadolu’ya ordunun başına geliniz. Hem de şarka. Milletin kurtuluş anahtarı şarktadır” der. Karabekir Paşa, 3 Mayıs 1919’da Erzurum’a gelmiş, burada büyük coşku ile karşılanmıştır. Şark Cephesi komutanı olarak Kazım Karabekir; Ermeni'lere karşı Doğu illerimizde yapılan mücadeleler, Erzurum, Erzincan, Kars ve Gümrü’nün kurtarılması ve 3 Aralık 1920’de Gümrü Antlaşması’nın imzalanması, Ermenistan harekâtı, Kars Konferansı ve Anlaşması, Moskova Anlaşması gibi olaylarla, Karabekir Paşa’nın Doğudaki başarılı çalışmaları olmuştur. Kazım Karabekir Paşa’nın faaliyetleri neticesinde Nahcıvan bölgesi kurulmuş, Doğu cephesi sınırları güvenceye alınmış, Kağızman ve Sarıkamış’taki 11. Tümen Batıya kaydırılmış ve 5.Tümen adı ile Büyük Taarruza katılmıştır. Atatürk’ün ölümünden sonra İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı döneminde, Kazım Karabekir yeniden İstanbul milletvekili, 5 Ağustos 1946’da ise TBMM Başkanı olmuştur. 26 Ocak 1948’de 66 yaşında iken kalp krizi sonucu vefat etmiştir. Ankara Hava Şehitleri Kabristanı’nda toprağa verilmiş, 1988’de ise Ankara Atatürk Orman Çiftliği bölgesindeki Devlet Mezarlığı’nda 13 numaralı kabre konulmuştur.